Uw complete gids voor gezondheids- en welzijnstermen

Welkom bij het Wellnesskings.nl Gezondheid Woordenboek. Hier vindt u duidelijke uitleg over belangrijke termen op het gebied van gezondheid, welzijn en medische zorg in begrijpelijke taal.

Waarom is kennis van terminologie belangrijk?

Het begrijpen van vaktermen heeft verschillende voordelen:

• Betere communicatie: Je kunt behandelaars, coaches en artikelen beter volgen en begrijpen.
• Meer zelfvertrouwen: Je weet precies waarover gesproken wordt en kunt makkelijker vragen stellen.
• Bewustere keuzes: Door de betekenis van termen te kennen, kun je beter bepalen welke methodes of behandelingen bij jou passen.
• Professionele uitstraling: Voor ondernemers of professionals in wellness geeft kennis van de juiste terminologie meer autoriteit en geloofwaardigheid.

Glossarium A–Z

In dit gedeelte vind je een alfabetische lijst van veelgebruikte wellness-termen. Elke term is voorzien van een korte en duidelijke uitleg. Het doel is om jou snel inzicht te geven, zonder ingewikkeld jargon.

Glossarium A – F	Beschrijving
Acupunctuur	Traditionele Chinese behandelmethode waarbij dunne naalden op specifieke punten in het lichaam worden geplaatst om de energie (qi) in balans te brengen. Gebruikt bij chronische pijn, stress en migraine.
Aerobe Oefening	Lichaamsbeweging die hartslag en ademhaling verhoogt, zoals hardlopen, zwemmen en fietsen. Verbetert conditie en vermindert risico op hart- en vaatziekten.
Allergie	Overreactie van het immuunsysteem op normaal onschadelijke stoffen zoals stuifmeel, huisstofmijt of bepaalde voedingsmiddelen. Symptomen variëren van niezen tot ernstige reacties.
Antioxidant	Stoffen die cellen beschermen tegen schade door vrije radicalen. Komen voor in groenten, fruit, noten en groene thee.
Aromatherapie	Gebruik van etherische oliën uit planten om fysiek en mentaal welzijn te bevorderen. Toegepast via inademing, massage of bad.
Bloeddruk	De kracht die bloed uitoefent op bloedvatwanden. Gemeten in twee getallen (bijvoorbeeld 120/80). Hoge bloeddruk verhoogt risico op hartaandoeningen.
BMI (Body Mass Index)	Maatstaf voor gezond gewicht berekend door gewicht te delen door lengte in het kwadraat. Tussen 18,5-25 is gezond.
Burnout	Chronische uitputting door langdurige stress, vooral werkgerelateerd. Symptomen zijn extreme vermoeidheid, verminderde motivatie en concentratieproblemen.
Biofeedback	Techniek waarbij u leert onbewuste lichaamsfuncties zoals hartslag en spierspanning te beïnvloeden via elektronische feedback.
Breathwork	Ademhalingstechnieken toegepast voor fysieke, mentale en emotionele gezondheid. Helpt bij stressreductie en verhoogde energie.
Calorieën	Maateenheid voor energie uit voedsel. Uw lichaam heeft deze energie nodig voor alle functies. Tekort leidt tot gewichtsverlies, overschot tot toename.
Cholesterol	Vetachtige stof nodig voor lichaamsfuncties. LDL is “slecht” cholesterol, HDL is “goed” cholesterol. Hoog LDL verhoogt risico op hartziekten.
Chiropraxie	Behandeling gericht op bewegingsapparaat en wervelkolom via handmatige manipulaties. Vaak gebruikt bij rug-, nek- en hoofdpijn.
Cognitieve Gedragstherapie (CGT)	Psychotherapie die negatieve denkpatronen en gedrag verandert. Bewezen effectief voor depressie, angst en andere psychische aandoeningen.
Collageen	Meest voorkomende eiwit in het lichaam. Geeft structuur aan huid, botten en gewrichten. Productie neemt af met ouder worden.
Dehydratie	Tekort aan vocht in het lichaam. Symptomen zijn dorst, droge mond, vermoeidheid en duizeligheid. Ontstaat door onvoldoende drinken of te veel vochtverli es.
Diabetes	Chronische aandoening waarbij bloedsuikerspiegel moeilijk te reguleren is. Type 1: geen insulineproductie. Type 2: verminderde insulinegevoeligheid.
Detox	Proces waarbij het lichaam giftige stoffen verwijdert via lever, nieren en darmen. Ondersteund door gezond eten, water drinken en bewegen.
Dopamine	Neurotransmitter betrokken bij motivatie, beloning en plezier. Belangrijk voor mentaal welzijn en bewegingscontrole.
Darmflora	Biljoenen micro-organismen in de darmen. Belangrijk voor vertering, immuunsysteem en mentale gezondheid. Ondersteund door vezelrijk eten.
Electrolyten	Mineralen in bloed en lichaamsvloeistoffen zoals natrium, kalium en magnesium. Essentieel voor spiercontractie, zenuwfunctie en vochtbalans.
Endorfine	Natuurlijke pijnstillers geproduceerd door het lichaam. Zorgen voor geluksgevoel na beweging. Ook wel “gelukshormonen” genoemd.
Ergonomie	Wetenschap die werkplek en gereedschap optimaliseert voor lichaam. Goede ergonomie voorkomt RSI, rugklachten en andere lichamelijke problemen.
Eetstoornis	Psychische aandoening gekenmerkt door verstoorde eetpatronen. Voorbeelden zijn anorexia, boulimia en eetbuistoornis.
Fysiotherapie	Behandeling van blessures en bewegingsproblemen via oefeningen, massage en andere technieken. Helpt bij herstel en pijnverlichting.
Fibromyalgie	Chronische aandoening met wijdverspreide pijn, vermoeidheid en slaapproblemen. Oorzaak onbekend, behandeling richt zich op symptoomverlichting.
Fascia	Bindweefsel dat spieren, organen en structuren in het lichaam omhult. Kan stijf worden door stress of weinig beweging.
Fermentatie	Proces waarbij micro-organismen voedsel omzetten. Gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt en zuurkool zijn goed voor darmgezondheid.

Glossarium G – M	Beschrijving
Glucosewaarde	Hoeveelheid suiker in het bloed. Normale nuchtere waarde is 4-6 mmol/L. Te hoog kan wijzen op diabetes, te laag op hypoglykemie.
Gluten	Eiwit in graan zoals tarwe, rogge en gerst. Mensen met coeliakie moeten gluten vermijden vanwege immuunreactie.
Gezonde Voeding	Gevarieerd eetpatroon met voldoende groenten, fruit, volkoren producten en magere eiwitten. Beperkt in verzadigd vet, suiker en zout.
Glutathion	Krachtige antioxidant geproduceerd door het lichaam. Helpt bij detoxificatie en beschermt cellen tegen schade.
Hartfrequentie	Aantal hartslagen per minuut. Normale rustfrequentie is 60-100 slagen. Sportieve mensen hebben vaak lagere rustfrequentie.
Homeostase	Vermogen van het lichaam om interne balans te handhaven ondanks externe veranderingen. Bijvoorbeeld stabiele lichaamstemperatuur en bloedsuikerspiegel.
Hormoon	Chemische boodschapper geproduceerd door klieren. Reguleert processen zoals groei, metabolisme, stemming en voortplanting.
Hypertensie	Hoge bloeddruk (boven 140/90). Verhoogt risico op hartaandoeningen en beroerte. Vaak geen symptomen, daarom “stille moordenaar” genoemd.
Hydratatie	Voldoende vocht in het lichaam. Belangrijk voor alle lichaamsfuncties. Volwassenen hebben 1,5-2 liter per dag nodig.
Immuunsysteem	Verdedigingssysteem van het lichaam tegen infecties en ziekten. Bestaat uit witte bloedcellen, antistoffen en organen zoals milt en thymus.
Inflammatie	Ontsteking als reactie op weefselschade of infectie. Acute inflammatie is normaal, chronische kan schadelijk zijn.
Insuline	Hormoon geproduceerd door alvleesklier. Regelt bloedsuikerspiegel door glucose vanuit bloed naar cellen te transporteren.
Intervalvasten	Eetpatroon waarbij periodes van eten en vasten elkaar afwisselen. Populaire methode is 16:8 (16 uur vasten, 8 uur eetvenster).
Jodium	Essentieel mineraal voor schildklierfunctie. Tekort kan leiden tot vergrote schildklier en vermoeidheid. Komt voor in vis, zuivel en gejodeerd zout.
Jogging	Matige vorm van hardlopen in rustig tempo. Goede aerobe oefening voor beginnende hardlopers en conditieverbetering.
Jointmobiliteit	Bewegingsbereik van gewrichten. Goede mobiliteit voorkomt blessures en verbetert prestaties bij sport en dagelijkse activiteiten.
Koolhydraten	Macronutriënt die energie levert. Komen voor in brood, rijst, pasta, fruit en groenten. Complexe koolhydraten zijn gezonder dan geraffineerde.
Ketose	Metabolische toestand waarbij het lichaam vet verbrandt voor energie in plaats van koolhydraten. Bereikt via ketogeen dieet of vasten.
Krachttraining	Oefeningen gericht op spieropbouw via weerstand zoals gewichten of bodyweight. Verbetert kracht, botdichtheid en metabolisme.
Kinesiologie	Studie van menselijke beweging. Toegepast in sport, fysiotherapie en ergonomie voor bewegingsoptimalisatie.
Lactose-intolerantie	Onvermogen om melksuiker (lactose) te verteren door gebrek aan enzym lactase. Veroorzaakt buikpijn, gas en diarree na zuivelconsumptie.
Lymfesysteem	Netwerk van vaten en organen dat overtollig vocht afvoert en immuuncellen transporteert. Belangrijk voor immuunfunctie en vochtbalans.
Leverstofwisseling	Chemische processen in de lever. Ontgift het lichaam, produceert gal en reguleert glucose- en vetmetabolisme.
Lichaamssamenstelling	Verhouding tussen vetmassa en vetvrije massa (spieren, botten, organen). Gezonder dan alleen naar gewicht kijken.
Metabolisme	Alle chemische processen in het lichaam die voedsel omzetten in energie. Beïnvloed door leeftijd, geslacht, spiermassa en activiteit.
Meditatie	Mentale oefening voor focus, kalmte en bewustzijn. Vermindert stress, angst en verbetert emotioneel welzijn.
Mineralen	Anorganische voedingsstoffen essentieel voor lichaamsfuncties. Voorbeelden zijn calcium, ijzer, magnesium en zink.
Mindfulness	Bewust aandacht geven aan het huidige moment zonder oordeel. Helpt bij stressreductie en emotionele regulatie.
Micronutriënten	Vitamines en mineralen nodig in kleine hoeveelheden. Essentieel voor gezondheid ondanks dat ze geen energie leveren.

N – T

Glossarium N – T	Beschrijving
Naturopathie	Holistische geneeskunde met natuurlijke middelen zoals kruiden, voeding en leefstijl. Richt zich op oorzaak van ziekte en zelfhelend vermogen.
Neurotransmitter	Chemische boodschappers die signalen tussen zenuwcellen overbrengen. Voorbeelden zijn serotonine, dopamine en GABA.
Nuchter	Zonder eten of drinken (behalve water) gedurende bepaalde tijd. Vaak vereist voor bloedonderzoek.
Nutriënten	Voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft: koolhydraten, eiwitten, vetten, vitamines, mineralen en water.
Obesitas	Ernstig overgewicht (BMI boven 30). Verhoogt risico op diabetes, hartziekten en andere gezondheidsproblemen.
Omega-3 Vetzuren	Essentiële vetzuren goed voor hart, hersenen en ontstekingsremmend. Komen voor in vette vis, lijnzaad en walnoten.
Osteopathie	Manuele behandelmethode gericht op bewegingsapparaat, organen en weefsels. Gebruikt zachte manipulaties om balans te herstellen.
Osteoporose	Botontkalking waarbij botten poreus en breekbaar worden. Komt vaker voor bij ouderen, vooral vrouwen na menopauze.
Oxidatieve Stress	Onbalans tussen vrije radicalen en antioxidanten. Kan cellen beschadigen en bijdragen aan veroudering en ziekten.
Probiotica	Levende bacteriën en gisten die gezondheid bevorderen. Vooral goed voor darmgezondheid. Komen voor in yoghurt, kefir en supplementen.
Proteïne	Eiwit, macronutriënt nodig voor spiergroei, herstel en vele lichaamsfuncties. Komt voor in vlees, vis, eieren, peulvruchten en zuivel.
Pranayama	Yogische ademhalingstechnieken voor controle over levensenergie (prana). Bevordert ontspanning en bewustzijn.
Posture	Lichaamshouding. Goede houding voorkomt pijn en blessures. Slechte houding kan leiden tot rug-, nek- en hoofdpijn.
Qigong	Chinese bewegingspraktijk die beweging, ademhaling en meditatie combineert. Bevordert energiestroom en welzijn.
Qi (Chi)	Levensenergie volgens Chinese geneeskunde. Stroomt door meridianen in het lichaam. Balans is belangrijk voor gezondheid.
Quarantaine	Isolatieperiode om verspreiding van besmettelijke ziekten te voorkomen. Duur hangt af van incubatietijd van ziekte.
Reiki	Japanse energiegenezing waarbij handen op of boven het lichaam worden gehouden. Bedoeld om energiebalans te herstellen.
Reuma	Verzamelnaam voor aandoeningen aan gewrichten, spieren en bindweefsel. Veroorzaakt pijn, stijfheid en ontstekingen.
Ruggengraat	Wervelkolom bestaande uit 33 wervels. Beschermt ruggenmerg en ondersteunt lichaam. Bestaat uit cervicale, thoracale, lumbale en sacrale delen.
RSI (Repetitive Strain Injury)	Overbelastingsblessure door herhaalde bewegingen. Vaak in polsen, armen of schouders. Komt voor bij computerwerkzaamheden.
Serotonine	Neurotransmitter die stemming, slaap en eetlust reguleert. Vaak “gelukshormoon” genoemd. Lage niveaus geassocieerd met depressie.
Stress	Lichamelijke en mentale reactie op uitdagingen. Acute stress is normaal, chronische stress schadelijk voor gezondheid.
Supplementen	Voedingssupplementen die vitamines, mineralen of andere voedingsstoffen aanvullen. Niet ter vervanging van gezonde voeding.
Stretching	Rekoefeningen om flexibiliteit en bewegingsbereik te vergroten. Voorkomt blessures en vermindert spierspanning.
Slaaphygiëne	Gewoonten en omgeving die goede slaap bevorderen. Omvat regelmatige slaaproutine, donkere kamer en vermijden van schermen voor bedtijd.
Toxine	Giftige stof die schadelijk is voor het lichaam. Kan van buiten komen (milieu) of binnen geproduceerd worden.
Telomeren	Beschermende eindstukjes van chromosomen. Worden korter bij celveroudering. Gezonde leefstijl kan vertraging bevorderen.
Triglyceride	Type vet in bloed. Hoge niveaus verhogen risico op hartziekten. Beïnvloed door voeding, alcohol en beweging.
Therapeut	Professional gespecialiseerd in behandeling van fysieke of psychische klachten. Voorbeelden: fysiotherapeut, psychotherapeut, massagetherapeut.

U – Z

Glossarium U – Z	Beschrijving
UV-straling	Ultraviolette straling van de zon. Kan huid beschadigen en risico op huidkanker verhogen. Bescherming via zonnebrand en kleding belangrijk.
Uithoudingsvermogen	Vermogen om langdurig fysieke inspanning vol te houden. Verbetert door regelmatige cardiotraining.
Urineweginfectie	Infectie in urinewegen veroorzaakt door bacteriën. Symptomen: branderig gevoel bij plassen, frequente aandrang. Vaker bij vrouwen.
Vegetarisch	Dieet zonder vlees en vis. Lacto-ovo vegetariërs eten wel zuivel en eieren. Plant-based dieet kan gezondheidsvoordelen bieden.
Verzadigd Vet	Type vet vooral in dierlijke producten. Teveel verhoogt LDL-cholesterol. Beperkte inname aanbevolen voor hartgezondheid.
Vitamine	Organische stoffen essentieel voor lichaamsfuncties in kleine hoeveelheden. 13 essentiële vitamines, wateropl osbaar en vetoplosbaar.
Veganistisch	Dieet zonder dierlijke producten. Exclusief vlees, vis, zuivel, eieren en honing. Vereist aandacht voor B12 en andere nutriënten.
VO2 Max	Maximale zuurstofopname tijdens inspanning. Maat voor cardiorespiratoire fitheid. Hogere waarde betekent betere conditie.
Wellness	Actieve streven naar optimale gezondheid en welzijn. Omvat fysieke, mentale, emotionele en sociale aspecten.
Weerstand	Vermogen van immuunsysteem om infecties te bestrijden. Te versterken door gezonde leefstijl, voeding en voldoende slaap.
Whey Proteïne	Wei-eiwit, bijproduct van kaasproductie. Populair supplement voor spiergroei en herstel na training.
Waterretentie	Ophoping van vocht in lichaamsweefsels. Veroorzaakt zwelling, vooral enkels en handen. Kan verschillende oorzaken hebben.
Xenobiotica	Vreemde stoffen in het lichaam die niet natuurlijk voorkomen, zoals medicijnen, pesticiden of chemicaliën. Worden door lever afgebroken.
Xerostomie	Droge mond door verminderde speekselproductie. Kan door medicijnen, ziekte of ouderdom. Verhoogt risico op tandproblemen.
Yoga	Oude Indische praktijk die lichaam, geest en ademhaling verenigt. Verbetert flexibiliteit, kracht, balans en mentaal welzijn.
Yang	Actieve, mannelijke, warme energie in Chinese filosofie. Complementair aan yin. Balans tussen beide belangrijk voor gezondheid.
Yin	Passieve, vrouwelijke, koele energie in Chinese filosofie. Complementair aan yang. Balans nodig voor welzijn.
Zenuwstelsel	Netwerk van zenuwen en hersenen dat signalen door lichaam stuurt. Centraal (hersenen en ruggenmerg) en perifeer zenuwstelsel.
Zink	Essentieel mineraal voor immuunsysteem, wondgenezing en celgroei. Komt voor in vlees, schaaldieren, noten en zaden.
Zuurstof	Gas essentieel voor celademhaling en energieproductie. Ingeademd via longen, getransporteerd door bloed naar weefsels.
Zelfzorg	Activiteiten en praktijken voor eigen fysieke en mentale gezondheid. Omvat gezonde voeding, beweging, rust en stressmanagement.

Disclaimer: Deze informatie is bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde zorgverlener voor medische vragen.